niedziela, 29 marca 2015

Góra Nebo (Jordania)

Góra Nebo (po hebrajsku – Har Navo, po arabsku – Dżabal Nibu) – czyli masyw górski położony w zachodniej części Jordanii w pobliżu Morza Martwego i miasta Madaby słynącego z przepięknej mozaiki posadzkowej. Góra Nebo znajduje się od zachodu między Doliną Jordanu, od północy Doliną Ayoun Musa czyli Doliną Źródeł Mojżesza a od południa Wadi Afrit. Najwyższy punkt na Górze Nebo znajduje się na wysokości aż 835 m. n.p.m. a w masywie możemy wskazać 2 szczyty – Mukhayat (790 m. n. p.m.) i Siyagha (710 m. n.p.m.).

"Widok z Góry Nebo (Jordania) na biblijną Ziemię Obiecaną na terenie obecnego państwa Izrael" Agnes M

Góra Nebo czyli urocze miejsce z przepiękną panoramą całej Doliny Jordanu aż po wybrzeże Morza Martwego, gdzie zgodnie z zapisami w Starym Testamencie Bóg kazał Mojżeszowi wspiąć się na wysoką górę aby mógł stamtąd przed śmiercią zobaczyć Ziemię Obiecaną. Na pamiątkę tego wydarzenia i aby upamiętnić śmierć Mojżesza w miejscu jego domniemanego grobu wybudowano klasztor. Zgodnie z treścią Biblii Mojżesz przywódca ludu Izraelitów po wyjściu z niewoli egipskiej sprzeniewierzył się Bogu i ze względu na to nie mógł wejść do Ziemi Obiecanej. Mojżesz z daleka ze szczytu góry zobaczył Ziemię Obiecaną i umarł.

"Droga prowadząca na teren współczesnego miejsca kultu Góry Nebo w Jordanii" Agnes M
"Tablica informacyjna w dwóch językach - arabskim i angielskim na parkingu przed wejściem na Górę Nebo (Jordania)" Agnes M
"Błękitne niebo pięknie kontrastujące z kolorem Ziemi Obiecanej i zielenią drzew rosnących na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Ogromny kamienny głaz stanowiący fragment dawnych drzwi prowadzących do  kościoła na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Współczesny kościół na terenie Góry Nebo (Jordania) będący w trakcie prac budowlanych" Agnes M
"Imponujący krzyż z brązu wraz z wijącym się wokół wężem na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
Piękna panorama rozciągająca się ze szczytu Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
„Potem rzekł Pan do Mojżesza tego samego dnia: Wstąp na tę Górę Abarim: Górę Nebo, w ziemi Moabu naprzeciw Jerycha, i spójrz na ziemię Kannan, którą daję w posiadanie Izraelitom. Umrzesz tam na górze, na którą wejdziesz i połączysz się ze swoimi  przodkami jak zmarł Aaron, brat twój na Górze Hor i połączył się ze swymi przodkami. Ponieważ nie byliście mi wierni między Izraelitami przy wodach Merida pod Kadesz na pustyni Cin, ni objawiliście mej świętości wśród Izraelitów, dlatego tylko z daleka ujrzysz tę ziemię, lecz ty nie wejdziesz do tej krainy, którą ja daję Izraelitom”.
(Księga Powtórzonego Prawa rozdział 32, wersy 48-52). 
Następnie autor Starego Testamentu opisuje Mojżesza, który wypełnił polecenie Boga:
„Mojżesz wstąpił ze stepów Moabu na Górę Nebo na szczyt Pisga, naprzeciw Jerycha. Pan zaś pokazał mu całą ziemię Gilead aż po Dan, całą – Neftalego, ziemię Efraima i Manassesa, całą krainę Judy aż po Morze Zachodnie, Negeb, okręg doliny koło Jerycha, miasta Palm, aż do Soaru. Rzekł Pan do niego: „Oto kraj, który przysiągłem Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi tymi słowami: Dam go twemu potomstwu. Dałem ci go zobaczyć własnymi oczami, lecz tam nie wejdziesz”. Tam, w krainie Moabu, według postanowienia Pana, umarł Mojżesz, sługa Pański. I pochowano go w dolinie krainy Moabu naprzeciw Bet-Peor, a nikt nie zna jego grobu aż po dziś dzień”. (Księga Powtórzonego Prawa rozdział 34, wersy 1-6).
W Księdze Machabejskiej opisano także, że po osiedleniu się Izraelitów i dokonaniu podboju ziemi Kannanu – Góra Nebo znalazła się w pokoleniu Rubena. W 586 r. p.n.e. gdy Nabuchodonozor złupił i zburzył Jerozolimę w pobliżu Góry Nebo ukryto Arkę Przymierza.
„Było w tym piśmie napisane, jak z Bożego polecenia prorok kazał nieść za sobą namiot i arkę, gdy wyszedł. Kiedy zaś wszedł na górę, na którą Mojżesz wstąpił i z której przyglądał się dziedzictwu Bożemu, przyszedłszy tam znalazł Jeremiasz pomieszczenie w postaci pieczary. Umieścił tam namiot, arkę i ołtarz kadzenia, a wejście zarzucił kamieniami. Kilku z tych, którzy mu towarzyszyli, wróciło, aby zaznaczyć drogę, ale już jej nie mogli odnaleźć”. (Księga Machabejska, rozdział 2, wersy 4-6).
Góra Nebo stała się miejscem kultu religijnego aż do współczesnych czasów. Pierwszy opis dotyczący ruin na Górze Nebo w 1864 r. sporządził Le Luc de Luynes a następnie w 1881 r. członkowie American Palestine Exploration Society postanowili porównać te opisy z przekazami w Biblii. Jednak dopiero, gdy po współcześnie przeprowadzonych pracach wykopaliskowych przeprowadzonych przez archeologów franciszkańskich w 1933 r. na Górze Nebo potwierdzono wcześniejsze hipotezy dotyczące ruin klasztoru poświęconemu kultowi Mojżesza. Było to odkrycie dwóch franciszkanów Sylvestra Sallera i Bellarmino Bagattiego. Kolejne prace archeologów kontynuowano w 1941 r. a w 1963 r. Virgilio Corbo dokonał pierwszych rekonstrukcji dawnych fundamentów ruin klasztoru. Prace archeologów przerwał wybuch wojny arabsko –izraelskiej. Jednak w 1976 r. wznowiono badania przez Studium Biblicum Franciscanum z Jerozolimy na czele z Michele Piccirillo. 

Od 1933 r.  teren ruin znajduje się pod patronatem Franciszkanów z Kustodii Ziemi Świętej a obecnie realizowany jest projekt przeniesienia mozaik i eksponatów z ogromnego namiotu na terenie Góry Nebo do zmodernizowanego budynku kościoła znajdującego się niedaleko ogromnego kilkumetrowego wężowego krzyża z brązu będącego dziełem włoskiego artysty Giovanniego Fantoniego. Krzyż symbolizuje i łączy ze sobą dwa ważne wydarzenia z Biblii:
1) wywyższenie przez Mojżesza węża miedzianego – W Biblii opisano historię ludu Izraelitów, którzy po ucieczce z Egiptu do Ziemi Obiecanej zaczęli narzekać na złe jedzenie – mannę i brak wody pitnej. Wtedy Bóg ukarał Izraelitów sprowadzając na nich węże, po ukąszeniu których wiele osób zmarło. Jednak Mojżesz po okazaniu skruchy przez Izraelitów postanowił im pomóc i kazał wizerunek miedzianego węża umieścić na wysokim słupie i odtąd każdy kto na miedzianego węża spojrzał doznawał uzdrowienia. Wizerunek nazwano „Nechusztan” czyli wąż z brązu (po hebrajsku nazwa wywodziła się od dwóch słów „Nachasz” – wąż i „Tan” – lament symbolizujący ludzi płaczących i błagających o ozdrowienie i
 2) wywyższenie na krzyżu Jezusa Chrystusa – do symboliki miedzianego węża „Nechusztana” odwoływał się w swojej Ewangelii – Św Jan Ewangelista – „A jak Mojżesz wywyższył węża na pustyni, tak potrzeba by wywyższono Syna Człowieczego, aby każdy, kto w niego wierzy miał życie wieczne” (Ewangelia Św Jana rozdział 3, wers 14-15). 

W czasie przeprowadzonych prac archeologicznych odkryto, że w Epoce Brązu zaczęto się  osiedlać na Górze Nebo i kontynuowano kult Mojżesza. Pierwsze wzmianki o sanktuarium Mojżesza zostały zamieszczone przez słynnego historyka biskupa Euzebiusza z Cezarei (III-IV w.) i pątników m.in. Teodozjusz w połowie VI w. i słynna Egeria pod koniec VI w. opisali, iż początki kultu sięgały IV w., w której zbudowano imponującą bazylikę składającą się z trzech naw oraz baptysterium a także pomieszczenie zwane „diaconicon” przeznaczone dla diakonów przygotowujących sprzęt liturgiczny. W 1976 r. w pomieszczeniu „diaconicon” odkryto przepięknie zachowaną mozaikę posadzkową wykonaną w 531 r. przez 3 artystów – Soleosa, Kaiomosa i Eijlaha. Mozaiki przedstawiały sceny pasterskie i łowieckie. W VI w. rozbudowano istniejącą bazylikę i dobudowaną kaplicę Najświętszej Maryi Panny zwana „Theotokos” i w jej południowej części ozdobiono posadzkę piękną mozaiką przedstawiającą w dużych prostokątach – gazele poprzedzielane motywami roślinnymi, dwa byki na jakimś ołtarzu będące ilustrujące biblijny psalm. Do dziś możemy podziwiać fragmenty tych wspaniałych mozaik w specjalnie zbudowanym zadaszonym ogromnym namiocie a w przyszłości wszystkie te eksponaty zostaną wystawione w odnowionym kościele na Górze Nebo.

"Wspaniale zachowany do dziś fragment mozaiki posadzkowej na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Kolejny fragment ozdobnej mozaiki znajdujący się w muzeum na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Fragment odnalezionej mozaiki posadzkowej znajdujący się w muzeum na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
Teren sanktuarium na Górze Nebo został 20 marca 2000 r. odwiedzony przez Papieża Jana Pawła II podczas jego słynnej 91 podróży apostolskiej. Pobyt Papieża został upamiętniony przez osobiste zasadzenie drzewka oliwnego obok ruin bizantyjskiej bazyliki oraz dodatkowo na pamiątkę tej wizyty papieskiej przed wejściem na Górę Nebo postawiono imponujący kilkumetrowy monolit zaprojektowany przez włoskiego rzeźbiarza Vincenzo Bianchi z wyrytą inskrypcją z Listu do Efezjan „Jeden jest Bóg i Ojciec wszystkich, który jest i działa ponad wszystkimi, przez wszystkich i we wszystkich” (List do Efezjan rozdział 4 wers 6).
Niedaleko bramy wejściowej na teren sanktuarium na Górze Nebo ustawiono duży nieregularny kamienny głaz z napisami w językach – arabskim i angielskim „Franciszkańska Kustodia Ziemi Świętej, Góra Nebo Siyagha, Memoriał Mojżesza, Chrześcijańskie Miejsce Święte”. 

"Widok z boku na otaczające kościół na Górze Nebo (Jordania) drzewka oliwne i ogromne krzewy agawy" Agnes M
"Imponujący kamienny pomnik upamiętniający milenijną pielgrzymkę Papieża Jana Pawła II do Ziemi Świętej i Jordanii" Agnes M
"Kamienny głaz informujący turystów, że Góra Nebo (Jordania) znajduje się pod patronatem Franciszkańskiej Kustodii Ziemi Świętej" Agnes M

Gdy wjechaliśmy na ogromny parking przed wejściem na teren sanktuarium na Górze Nebo niebo było bezchmurne i tworzyło piękny kontrast z piaskowym kolorem ziemi i zielenią licznych drzew znajdujących się w ogrodzie Franciszkanów. Minęliśmy bramki strażników i policji turystycznej oraz skierowaliśmy się w stronę tablicy z napisem Góra Nebo w dwóch językach: arabskim i angielskim. Przeszliśmy dalej przez dużą, szeroką bramę po bokach, której umieszczono nieregularne kamienne głazy z informacją dla turystów dotyczącą godzin otwarcia od 8 do 17. Nasza grupa dotarła tam około godziny 15, dlatego mieliśmy dużo czasu na spokojne zwiedzanie i zrobienie wielu pamiątkowych zdjęć na Górze Nebo. Tuż za bramą po obu stronach drogi zasadzono liczne drzewa i ozdobne krzewy. Powietrze było świeże i rześkie a wszędzie czuło się zapach sosen. Z przyjemnością w cieniu drzew schroniliśmy się trochę przed coraz mocniejszym słońcem. Nagle po lewej stronie zobaczyłam ogromny kamienny monolit, na którym wyrzeźbiono słynny fragment z Listu do Efezjan „Jeden jest Bóg i Ojciec wszystkich, który jest i działa ponad wszystkimi, przez wszystkich i we wszystkich” (List do Efezjan rozdział 4 wers 6). Kamień był ogromny i szeroki z jednej strony i z tyłu był gładki wraz z wraz z pamiątkowym napisem przypominającym o pielgrzymce Papieża Jana Pawła II w 2000 roku a z tyłu pomnika znajdowały się wypisane po arabsku jakieś napisy oraz na samym dole z boku wyrzeźbiono jakby księgi wraz z imionami proroków. 

"Nowoczesne centrum handlowe we współczesnym mieście Nebo w Jordanii" Agnes M
"Taksówka na rondzie we współczesnym mieście Nebo (Jordania)" Agnes M
"Kobiety ubrane w tradycyjne stroje we współczesnym mieście Nebo (Jordania)" Agnes M
"Tablica informacyjna wskazująca kierunek wjazdu na teren Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Pomnik znajdujący się blisko drogi prowadzącej na szczyt Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Parking dla turystów niedaleko wjazdu na teren współczesnego sanktuarium na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Symboliczna brama prowadząca na parking przed wejściem na szczyt Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Budka strażnika policji turystycznej na parkingu na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Nasza grupa w drodze na szczyt Góry Nebo w Jordanii" Agnes M
"Autorka bloga pod tablicą z napisem w języku angielskim i arabskim Góra Nebo" Agnes M
"Piękna panorama rozciągająca się ze szczytu Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Autorka bloga na tle panoramy ze szczytu Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Droga prowadząca na szczyt Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Widok z Góry Nebo (Jordania) na tereny współczesnego Izraela" Agnes M
"Brama wejściowa na teren współczesnego sanktuarium na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Tablica z godzinami otwarcia Kustodii Ziemi Świętej na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Zadbane ogrody Franciszkańskiej Kustodii Ziemi Świętej na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Imponujący pomnik z kamienia upamiętniający milenijną pielgrzymkę Papieża Jana Pawła II do Izraela i Jordanii"
Agnes M
"Tylna strona ogromnego pomnika wraz z arabskimi napisami i biblijnymi imionami wyrytymi w lewym dolnym rogu" Agnes M
"Zdjęcie makro biblijnych imion wyrytych na dole pomnika na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Napisy wyryte z tyłu pomnika znajdującego się na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Pamiątkowy fragment Listu do Efezjan i napis upamiętniający jubileuszową pielgrzymkę Papieża Jana Pawła II w 2000 r." Agnes M
"Fragmenty wyrytych ksiąg wraz z imionami proroków z tyłu pomnika na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Podziękowanie za milenijną pielgrzymkę w tym świętym miejscu na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
Następnie skręciliśmy w bok i po prawej stronie zobaczyłam kolejny duży jasny kamień o nieregularnym kształcie taki jak przy głównej bramie z napisem podkreślającym charakterystyczne święte miejsce znajdujące się pod patronatem Kustodii Ziemi Świętej. Tuż za pomnikiem mogliśmy podziwiać przepiękną panoramę roztaczającą się na okoliczne wzgórza Góry Nebo. Następnie na środku małego placu zobaczyłam ogromny okrągły kamień będący prawdopodobnie fragmentem dawnych drzwi prowadzących do świątyni Mojżesza. Przeszliśmy kawałek dalej i tam z boku zbudowano ogromną konstrukcję w formie tradycyjnego beduińskiego namiotu nawiązującego do namiotu i Arki Przymierza, obciążonego po bokach ciężkimi workami. Weszliśmy do namiotu i zobaczyłam tam ogromne tablice ilustrujące i opisujące historię terenu Parku Archeologicznego Góry Nebo i Parku Archeologicznego Madaby. A na końcu znajdowały się fragmenty pięknej mozaiki posadzkowej z motywami roślinnymi i zwierzęcymi. Po wyjściu z namiotu udaliśmy się do małej kaplicy na mszę świętą. Ściany wewnątrz kaplicy były ozdobione fragmentem dobrze zachowanej mozaiki z wielbłądami. Po wyjściu z kaplicy kontynuowaliśmy zwiedzanie parku archeologicznego Madaba. Z daleka zobaczyłam ogromny budynek Kościoła upamiętniającego kult Mojżesza, w którym od 2008 r. prowadzone są prace remontowe i zamontowano w nim nowe zadaszenie. Prace jeszcze nie zostały ukończone, gdyż kościół nie jest udostępniony turystom. Wokół kościoła zasadzono liczne drzewka oliwne. Zastanawiałam się, które z nich zostało zasadzone przez Papieża Jana Pawła II podczas milenijnej pielgrzymki. Naprzeciwko kościoła tuż nad tarasem widokowym, z którego można podziwiać kolejne fragmenty panoramy Ziemi Świętej i słabo widoczny z daleka fragment Morza Martwego ze względu na zbyt mocne słońce ustawiono ogromny kilkumetrowy wężowy krzyż z brązu. Krzyż jest tak duży, że z bliska trudno sobie zrobić z nim zdjęcie. Najładniej prezentuje się z dalszej odległości. Krzyż stanowi ciekawą konstrukcję z brązu a wokół niego na całej niemalże długości zaprojektowano dodatkowo zawijające się wokół krzyża pasma przypominające węża. 

"Autorka bloga obok kamiennego głazu z napisem upamiętniającym Proroka Mojżesza na Górze Nebo (Jordania)"
Agnes M
"Autorka bloga obok kamiennego głazu stanowiącego fragment dawnych drzwi prowadzących do  kościoła na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Autorka bloga na tle nowoczesnego kościoła na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Ogromny namiot, w którym znajdują się fragmenty pięknych mozaik posadzkowych na Górze Nebo (Jordania)"
Agnes M
"Zdjęcia ilustrujące wykopaliska na terenie Parku Archeologicznego w Madabie (Jordania)" Agnes M
"Tablica ilustrująca fragmenty mozaik na terenie Parku Archeologicznego na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Fragmenty odnalezionych mozaik posadzkowych w namiocie na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Piękny fragment mozaiki posadzkowej odnaleziony podczas wykopalisk na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Tablica ilustrująca prace wykopaliskowe na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Tablica ilustrująca przedmioty znalezione podczas prac archeologów na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Fragment ozdobnej mozaiki umieszczonej na ścianie kościoła na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Rekonstruowany kościół na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Plany ekspozycji muzealnej we wnętrzu kościoła na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Tablica opisująca projekt rekonstrukcji kościoła na Górze Nebo (Jordania), w którym zostaną umieszczone mozaiki" Agnes M
"Autorka bloga na tle nowoczesnego kościoła na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Rekonstruowany kościół na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Widok od strony rekonstruowanego kościoła na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Widok rozciągający się ze szczytu Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Bloki skalne na terenie Górze Nebo w Jordanii" Agnes M
"Piękna panorama ze szczytu Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Jaszczurka na jednej ze skał na Górze Nebo w Jordanii" Agnes M
"Krzyż z brązu z wijącym się wokół wężem na tle nieba na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Autorka bloga na tle krzyża z brązu na szczycie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Autorka bloga na tle panoramy rozciągającej się z Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
Przechodzimy dalej i z lewej strony możemy zobaczyć mały ledwo widoczny na zdjęciu fragment Morza Martwego. Na żywo fragment Morza Martwego jest o wiele lepiej widoczny niż na zdjęciach. Nagle wśród głazów skalnych dostrzegam z daleka małą jaszczurkę, której robię pamiątkowe zdjęcie. Powoli opuszczamy teren widokowy na Górze Nebo i przechodzimy w kierunku eksponatów wystawionych w muzeum mijając małą kaplicę. W sali muzeum na Górze Nebo podziwiamy piękne i niezwykłe zdjęcia Góry Nebo zrobione z kosmosu oraz kilka makiet ustawionych w oszklonych gablotach. Na ścianach zawieszone są fragmenty dawnych odnalezionych przez archeologów pięknych mozaik i dawnych naczyń glinianych. Wróciliśmy na teren parkingu na którym z jednej strony znajdowała się duża tablica w dwóch językach Morze Martwe. Szybko wyruszamy w dalszą drogę do niedaleko położonego małego uroczego miasteczka czyli Madaby. Madaba to nieduże miasto, w środku którego znajduje się grecko-prawosławny klasztor Św. Jerzego z mozaiką posadzkową przedstawiającą mapę dawnej Palestyny. 

"Widok ze szczytu Góry Nebo (Jordania) na Morze Martwe (Izrael)" Agnes M
"Widok z Góry Nebo (Jordania) w stronę Morza Martwego (Izrael)" Agnes M
"Policjant z policji turystycznej podróżujący z nami podczas pobytu na terenie Jordanii" Agnes M
"Krzewy winorośli w ogrodach franciszkańskich na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Nasza grupa mijająca małą kaplicę, w której odbywała się msza św na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Zdjęcie Króla Jordanii z archeologami pracującymi na terenie wykopalisk na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Ceramiczne naczynia, które znaleziono na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Naczynia ceramiczne wystawione w muzeum na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Widok na salę ekspozycyjną w muzeum na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Fragmenty mozaiki odkrytej podczas prac wykopaliskowych na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Fragment pozostałości ozdobnych elementów w muzeum na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Zdjęcie przedstawiające odkrytą mozaikę posadzkową na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Fragment ekspozycji na ścianie w muzeum na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Ołtarzyk upamiętniający proroka Mojżesza w muzeum na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Makieta przedstawiająca widok z góry na terytorium Kustodii Ziemi Świętej na terenie Góry Nebo (Jordania)"
Agnes M
"Sala ekspozycyjna w muzeum na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Ściana ozdobiona zdjęciami zabytkowych mozaik na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Makieta przedstawiająca ukształtowanie terenu wokół Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Zbliżenie makiety przedstawiającej zagospodarowanie terenu wokół Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Fragment odnalezionej mozaiki na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Widok na główną salę ekspozycyjną na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Ozdobne dzbanki gliniane odnalezione podczas prac wykopaliskowych na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Makieta przedstawiająca plan zrekonstruowanego kościoła na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Nasza grupa oglądająca makietę wspólnie z naszym jordańskim przewodnikiem" Agnes M
"Mapa przedstawiająca ukształtowanie terenu wokół Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Zdjęcie satelitarne przedstawiające Górę Nebo (Jordania) i Morze Martwe (Izrael i Jordania) widoczne z kosmosu" Agnes M
"Jedno z drzew znajdujące się na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Ozdobne drzewka na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Drzewko oliwne na terenie ogrodów na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Policjanci z policji turystycznej na parkingu na Górze Nebo (Jordania)" Agnes M
"Tablica informacyjna w języku arabskim i angielskim wskazująca kierunek w stronę Morza Martwego"
Agnes M
"Zbliżenie tablicy informacyjnej w języku arabskim i angielskim wskazującej kierunek w stronę Morza Martwego"
Agnes M
"Brama wjazdowa na terytorium Kustodii Ziemi Świętej na terenie Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Słońce na tle szczytów wokół Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Jordański policjant rozmawiający z policjantami turystycznym na parkingu na Górze Nebo (Jordania)"
Agnes M
"Jordański taksówkarz na tle panoramy ze szczytu Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Metalowe progi zwalniające montowane na drogach w całej Jordanii" Agnes M
"Droga prowadząca na szczyt Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Panorama rozciągająca się na wzniesienia wokół Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Droga prowadząca na szczyt Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Piękna panorama rozciągająca się ze szczytu Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Pustynny krajobraz rozciągający się wokół Góry Nebo (Jordania)" Agnes M
"Zielony krajobraz w drodze prowadzącej do miasta Madaby (Jordania)" Agnes M
"Jeden z przydrożnych sklepów w drodze do miasta Madaby (Jordania)" Agnes M
"Ozdobny meczet w drodze do miasta Madaby (Jordania)" Agnes M
"Tradycyjny dom z ogrodem w Jordanii" Agnes M
"Stado kóz pasące się przy drodze w Jordanii" Agnes M
"Przydrożny sklep i sprzedawca w tradycyjnej jordańskiej chuście tzw. arafatce" Agnes M

"Jordańskie kobiety ubrane w tradycyjne stroje z kolorowymi dodatkami" Agnes M
"Jordańczyk ubrany w tradycyjną chustę tzw. arafatkę na ulicy w Jordanii" Agnes M
"Widok na jedną z ulic w Jordanii i dom towarowy z jordańską flagą narodową" Agnes M
"Ogromny plakat przedstawiający Króla Jordanii w mundurze na tle mozaiki z Madaby (Jordania)" Agnes M
"Mapa w formie imponującej mozaiki znajdująca się w kościele Św Jerzego w mieście Madaba (Jordania)" Agnes M
"Miniaturowy fragment mozaikowej mapy z Madaby (Jordania) wraz ze szczegółowym opisem" Agnes M
"Zbliżenie fragmentu mapy z Madaby (Jordania) wraz ze szczegółowym opisem poszczególnych miejsc i miast" Agnes M

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz